dn nieuwe hof kop 202310

Blauwe bosbes – Vaccinium myrtillus; Rode bosbes – Vaccinium vitis-idaea; Rijsbes – Vaccinium uliginosum

De kosmopolitische Heidefamilie omvat ook de Bosbessoorten.

Rode bosbes - Vaccinium vitis-idaea 4op3

Bloei

De klokvormige bloemen komen in de lente tot ontwikkeling waarbij de Rode de laatste is. Nabloei bij de Blauwe komt voor.

Leefplek

Op zure bodems die voedselarm en carbonaatarm zijn komen deze besdragers voor. De Rijsbes heeft wat vocht in moerasbos nodig. De Bosbessen staan op drogere zandige of iets venige grond. Blauwe Bosbes vooral in bos en Rode ook wel daarbuiten.

Areaal

Voornamelijk de gematigde en koele streken van het Noordelijk Halfrond bieden geschikte groeiplaatsen. Een voor de bessen gekweekte vorm is de veel grotere “Trosbosbes” (=”Blauwe Bes”).

Naam

De Blauwe en Rode besvrucht gaven natuurlijk de in loofbos groeiende “Bosbessen” de specifieke naam. Misschien heeft het voorkomen in rijshout (=wilgentakken) de naam Rijsbes opgeleverd.
“Vaccinium” is mogelijk een verbastering van “baccinium” en zou dan van “baccae” (=bessen) afstammen. De soortnaam “myrtillus” (Frans: myrtille voor bosbes) of “kleine mirte” verwijst naar een gelijkenis met de altijdgroene mirte met witte bloem en diepblauwe eetbare bes. Het “uliginosum” beduidt simpelweg “op vochtige plaatsen groeiend” en dat klopt. De toevoeging “vitis-idaea” maakt duidelijk dat de plant geleek op de “wijnstok op de berg Ida” op Kreta. De Rode Bosbes wordt hier ook wel “Vossenbes” genoemd en “Lingon” in Scandinavië.

Bosbes - Vaccinium tekeningKenmerk

De Bosbessen zijn kleine houtige groenige overjarige struikjes. Het ovale blad is lichter groen bij de Blauwe, iets donkerder en ronder bij de Rijsbes (beide bladverliezend) en donkergroen en langwerpig en glimmend leerachtig bij de altijdgroene Rode Bosbes. Rolrond zijn de takken behalve bij de Blauwe waar de takken wat hoekig en smal gegroefd zijn.
De kort gesteelde overhangende klokvormige bloemkronen zijn bij alle drie verschillend van vorm en zeer fraai. Groenachtig met roodzweem bij de Blauwe Bosbes. Wit met iets roze bij de andere twee. De stijl steekt er buiten uit. Ze vallen af. De onderstandige besvruchten blijven de kelk als een ringvormig neusje dragen. De Blauwe Bosbesvrucht heeft blauw vruchtvlees met paars sap anders dan het witte vruchtvlees van de ook blauwe vrucht van de Rijsbes.
Vermeerdering vindt ook vegetatief plaats door uitlopers. Daardoor worden op den duur hele velden gevormd.

Meer foto’s in foto-album

Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen