dn nieuwe hof kop 202310

Gaspeldoorn – Ulex europaeus

Het geslacht Gaspeldoorn behoort tot de familie van de Vlinderbloemen.

Gaspeldoorn - Ulex europaeus 4op3

Bloei

De bloei vindt in hoofdzaak in april/mei plaats. Al in januari is eerste bloei mogelijk.

Leefplek

Op meestal kalkarme of iets zure zandige en lemige bodems. Aan de bosrand en op hellingen, taluds en heide, op beschutte plaatsen. Kan niet als ondergroei onder bomen dienen. In kuststreken en op verlaten akkertjes. Op de Z. Veluwerand, in de binnenduinen, in Twente, in Z. Limburg.

Areaal

Voornamelijk in Atlantische gebieden oorspronkelijk (Engels: Common Gorse). Later ook in M. Europa verspreid door aanplant voor diverse doeleinden. Ook hinderlijke kosmopoliet geworden door verspreiding door de mens o.a. om als zeer effectieve stekelhaag te dienen.

Naam

De naam “Gaspeldoorn” is duidelijk voorzover het de doorn betreft. “Gaspel” is een verkleinwoord van het Middel-Nederlandse “gaspe” dat zoveel als “gesp” betekent. De doorns werden indertijd gebruikt als klerenknoop.
De toevoeging “europaeus” is begrijpelijk maar “atlanticus” zou beter gepast hebben. De herkomst van “Ulex” is onzeker.

Kenmerk

Deze lage struik (tot 2 m) heeft na zijn stadium van kiemplant geen bladeren meer. Alleen priemvormige scherpe lange dorens die niet afbreken. De doornstruik blijft het hele jaar door groen. De struik heeft wel last van invriezen. Vandaar de voorkeur voor de Atlantische kusten. Ook is hij erg brandbaar. De voet van de struik overleeft meestal wel.
Stikstofbinding uit de bodem vindt ook bij deze vlinderbloemplant plaats.
De zwaar geurende grote vlinderbloemen staan in de oksel van de tot dorens omgevormde bladeren. Ze zijn dooiergeel van kroon met soms een bruin vlekje en bruinachtig van kelk. Kelk en kroon zijn fluweelachtig behaard. Bestuiving vindt plaats via het springveermechanisme, door hommels en bijen geactiveerd.
Er worden dichtbehaarde bruinpaarse peulvruchten met slechts enkele zaden gevormd. Deze springen bij droogte met twee kleppen open. Uit de bloemen werd eertijds een goede gele verfstof gemaakt.

Meer foto’s in foto-album

Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen