Tot de Hazelaarfamilie behorende struik of boom, die wat bouw, blad en vlak wortelstelsel betreft wel wat op de beuk gelijkt.
Bloei
In april gaan de manlijke wat groene katjes in het midden van de eenjarige twijgen open. De vrouwelijke zitten aan het eind en gaan later hangen. Windbestuiving. Blad en bloem komen wel tegelijk.
Leefplek
Op gerijpte voedselrijke leemachtige bodems en lössgrond en ook aan beekoevers voelt de boom zich thuis. Ook als ondergroei in zomereikenbos. Het blad verteert goed en levert goede humus.
Areaal
Midden en Z.O. Europa en Z. Engeland. Aanplant als hakhout goed bruikbaar daar hergroei na kap gegarandeerd is.
Naam
De naam “Haagbeuk” is verwarrend en mogelijk afkomstig van het oude Duitse “Hainbuche” dat opgaand bos aanduidt. Haagbeuk wordt vrij weinig als haag geplant. De echte beuk daarentegen is des te meer in beukenhagen in gebruik.
Het woord “Beuk“ is nauw verwant aan “Boek” en de eerste boekingen werden ook verricht op beukenhouten plankjes. “Carpinus” is mogelijk ontleend aan het latijnse “carpus” voor “handwortel” vanwege de handvormige vruchtvleugels.
De toevoeging “betulus” oftewel “berkje”, afkomstig van de botanicus Lobelius (1581), is niet duidelijk.
Kenmerk
Net als bij de echte beuk zijn de knoppen spits. Hier evenwel aanliggend. Ze zijn wel wat dikker. Het langwerpige blad heeft veel evenwijdige dikke nerven en dubbel gezaagde randen. Het kortgesteelde blad heeft een iets scheve bladvoet. De geelbruine dode bladeren blijven door de winter nog lang zitten net als bij de echte beuk. Ook de gladde grijze schors en de dichte kroon voeren tot verwarring. De takken zijn veel opwaarts gericht. De oude stam is grillig als door spierbundels grof geribbeld.
De vrouwelijke katjes leveren karakteristieke geribde vruchtjes, die beschut worden door een lang spiesvormig driepuntig schutblad. Ze zijn in kleine trossen vereend die ook nog lang blijven hangen.
Het spint- en kernhout is fijnnervig en lichtbruin van kleur. Het wordt vanwege zijn hardheid soms wel ”ijzerhout” genoemd. Het wordt voor allerlei gebruiksvoorwerpen aangewend zoals slagershakblokken, tandwielen in molens, jukken en scheepskatrollen.
Ook is het als hakhout veel voor brandhout gebruikt.
Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen