dn nieuwe hof kop 202310

Hengel – Melampyrum pratense; Wilde weit – Melampyrum arvense

Deze twee halfparasieten behoren tot de Helmkruidfamilie. Ook andere familieleden zoals Ogentroost, Kartelblad, Ratelaar en Schubwortel leven als halfparasiet.

Hengel - Melampyrum pratense 4op3

Bloei

In juni begint de bloei en deze gaat tot in de herfst door.

Leefplek

Grazige bosterreinen voor de Hengel en oude akkers en bermen voor de Wilde Weit. Hengel gedijt alleen op zandgronden of leemhoudende wat zure bodem.
Hoewel lang vermoed werd dat Hengel op gras parasiteerde is gebleken dat dit niet het geval is. Wel is het in een gras-omgeving parasiterend op wortels van Eik en Berk en mogelijk ook bosbes. De Wilde Weit parasiteert op wintergraan op kalkrijke bodems.

Areaal

Europa.

Naam

Beide planten worden van oudsher ook wel “Zwartkoren” genoemd. Vandaar ook de naam “Melampyrum” afgeleid van het Griekse “Melas” voor zwart en “pyros” voor tarwe en weit. De naam “Zwartkoren” wordt begrijpelijk wanneer de Wilde Weit plant droog en ouder wordend zwart verkleurt. Ook zijn de zaden zwart en graankorrel gelijkend. De toevoeging “pratense” betekent zoveel als “in de weide” (=de oude bosweide) en “arvense” verwijst naar “van de akker”.
En “Hengel” hangt mogelijk samen met “hangen” hetgeen duidelijk wordt als men de stand van de bloemen vergelijkt met die van de rechtop staande van de Wilde Weit.

Hengel - Melampyrum pratense tekeningKenmerk

Hengel is een éénjarige plant met dunne soms vertakte stengels. Bladeren lancetvormig of breder tegenoverstaand in paren en zittend. In de oksels met groene schutbladen staan de naar één zijde gerichte helmbloemen in paren. Geel tot wit met wat rode bovenlip in een getande vrij korte kelk.
De Wilde Weit heeft rode, gele of rood met gele bloemen in rode schutbladen in dichte trossen vereend op de top van de stengel. De kelktanden zijn hier veel langer. De bovenste zittende bladeren zijn vaak aan de voet flink getand. De plant is zeldzaam geworden.
Hommels zorgen dankzij nectar voor de bestuiving. De zaden zijn zwart en zwaar en worden vanwege een ‘mierenbroodje’ door mieren mee naar hun nest genomen.

Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen