Duidelijk herkenbaar als lid van de Lipbloemfamilie (Labiaten) dankzij de karakteristieke bloemvorm, vierkante stengel en kruisgewijze bladstand.
Bloei
Overblijvend. Komt vanaf eind maart bloeiend in diverse gedaanten voor, afhankelijk van de standplaats. Soms wat paars aangelopen. Veel zon levert veel bloem en weinig blad. Paarsblauw en blauw en zelden wit of roze zijn de bloemkleuren. In schaduwplekken is er veel meer en groter groen blad en minder bloem.
Leefplek
In bos, struweel, wal en heg, ruigte en braakland. Hondsdraf is niet kieskeurig maar vocht en humus bevorderen de weelderigheid van de plant wel. Alle soorten grond zijn gewild en puin bevordert de groei. Ook langs en op oude muren gedijt de plant voorspoedig.
Areaal
Gematigd Noordelijk Halfrond.
Naam
“Hondsdraf” zou een ver verband houden met het oud-Gotisch “Gunderaba”, dat “wondrank” (rank tegen etter) betekent. Lange tijd is de plant, die looistoffen bevat, gebruikt tegen verzweringen en ook jeuk. Het Duitse “Rebe” voor (wijn)rank is verwant.
“Glechon” werd door de oude Grieken voor een andere plant (Polei) gebruikt. Het werd vermoedelijk samengevoegd met “omos” hetgeen ook “wild” betekent.
De toevoeging “hederacea” betekent zoveel als “klimopachtig” hetgeen wel op bladvorm en ranken betrekking heeft.
Vanwege een bitterstof is hondsdraf ook gebruikt als smaakmaker voor bier voordat de hop kwam (Engels: “Alehoof”).
Kenmerk
Kruipende stengels, die aan de knopen kunnen wortelen, lopen voort en verstrengelen als het ware als ranken. Een volksnaam luidt dan ook: “kruip voort in de tuin”. Niervormig blad met flink gekartelde rand.
Bloemtakken met schijnkransen van 2 -7 bloemen steken omhoog. Planten kunnen soms alleen stamperbloemen hebben en zijn dan kleiner van stuk. Anders zijn de helmknoppen als twee lichte kruisjes boven elkaar tegen de bovenlip aanliggend te zien.
Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen