Het lage vroeg bloeiende plantje behoort tot de Ranonkelfamilie.

Bloei

De echte voorjaarsbloei hangt samen met de weersomstandigheden en vindt plaats in februari – maart. Vaak reikt de plant zelfs in januari al door de sneeuw heen.

Leefplek

Op humusrijke iets vochtige loofbosgrond en dan vooral in tuinen en parken.

Areaal

Vanuit het Mediterrane gebied naar buitenplaatsen en parktuinen meegebracht als stinzenplant en van daaruit wel verwilderd.

Naam

De naam “Winterakoniet” is juist gekozen vanwege de bloei in de winter. Hetzelfde geldt voor de uit het Grieks afkomstige soortnaam “hyemalis” die ook “in de winter bloeiend” aangeeft. De Latijnse geslachtsnaam “Aconitum” hoort bij de “Monnikskap” plant en is hier toegepast als de Nederlandse benaming en heeft betrekking op het giftige alkaloid “aconitine”.
In het Latijn staat “Era” voor “geliefde” en in het Grieks “anthos” voor “bloem” hetgeen duidelijk is voor deze vroegbloeier.

Kenmerk

De wortelstok is onregelmatig knolvormig. Hieruit komt een 5 tot 15 cm lange stengel omhoog. Deze draagt op de top één enkele bloem. Onder deze komvormige bloem zit als een omwindsel een krans van diep handvormig ingesneden bladeren. Na de bloei ontstaan er ook nog wortelbladeren.
De lichtgele bloemdekbladeren zijn meestal vijf of zes in getal. Het zijn botanisch geen kroon- maar kelkbladeren. De echte kroonblaadjes zijn heel klein en tuitvormig. Zij bevatten aan de voet in schotelvormige bakjes (=”nectariën”) insecten lokkende nectar. De meeldraden zijn iets langer. De bloemen zijn in de nacht en bij donker regenweer gesloten.
De stervormige zesdelige kokervruchtdoos bevat veel fijn zaad. In ultraviolet licht is de bloem donkerroze-wit met een rood centrum vol meeldraden en aldus aantrekkelijk voor vroege insecten.

Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen