dn nieuwe hof kop 202310

Zandblauwtje – Jasione montana; Rapunzel – Phyteuma spicata

Tot de Klokjesfamilie moet ook het geslacht Zandblauwtje gerekend worden. Ook de naaste geslachten Rapunzel en Kluwenklokje vertonen gelijkenis met de Composieten.

Zandblauwtje - Jasione montana 4op3

Bloei

In juni komen de lichtblauwe bloemhoofdjes zich presenteren. Een maand later zijn ze al verdroogd. De verwante Zwarte en Witte Rapunzel bloeien een maand eerder al.

Leefplek

Open droge zandgrond van heide, duinen en bermen. De Rapunzels houden van de schaduw van het Limburgse bos.

Areaal

Europa behalve het noorden en Klein-Azië.

Naam

De groeiplek in het zand en de kleur van de blauwe bloemhoofdjes staan garant voor de naam “Zandblauwtje”. Met “Jasione” is het wat moeilijker. De godin van aarde en landbouw was bij de Romeinen Ceres. Haar minnaar was Jason. Schepping en vruchtbaarheid waren dus aan hen toevertrouwd. De toevoeging “montana” beduidt dat het plantje ook wel hogerop wil groeien “in de bergen” en op het duin.
De naam “Rapunzel” betekent “Raapje” en verwijst naar de raapachtige penwortel. De Griekse naam “Phyteuma” houdt niets anders in dan alleen maar “Plant”, maar die is dan wel duidelijk “van een punt voorzien” (=”spicata”).

Kenmerk

De bouw van de bloemhoofdjes heeft wat van de Composieten. De lichtblauwe kokerachtige bloempjes zitten bijeen in een halfbolvormige bloeiwijze. Daaronder zit een krans van groene blaadjes, het omwindsel. Helmknoppen tot een kokertje vereend en de stijl daarbinnen steken buiten de bloemkoker uit. Die bloemkoker is geen koker maar bestaat uit 5 lintvormige bloemblaadjes die aaneen sluiten. De doosvrucht is het kenmerk van de Klokjes.
Het kleine blad is lancetvormig met een gegolfde rand en zit ongesteeld alleen onderaan de bloemstengels op de top waarvan de bloemhoofdjes staan. Er komen diverse bloemstengels uit één tweejarig rozet met een diepreikende vertakte penwortel. Bij de Rapunzel zijn de onderste bladeren veel breder. Het bloemhoofdje is hier spits en wordt later uitgerekt tot cylindervormig.

Meer foto’s in foto-album

Voor een lijst van alle tot nu toe verschenen plantbeschrijvingen:
Overzicht Nederlandse namen
Overzicht wetenschappelijke namen